Устозлар биз учун яратган томонидан бериладиган алоҳида неъматдир. Айнан улар миллатни улуғликка етаклайдилар, инсонни етук қиладилар ва дунёни яхши томонга ўзгартирадилар. Айнан ўқитувчилар бизга қалам қиличдан муҳимроқ эканлигини ўргатади. Улар жамиятда ҳурматга сазовордир, улар инсонларнинг турмуш даражасини оширади. Улар одамни тарбиялайди ва инсоний фазилатларни ўргатади, яхши жамият қуришга ҳисса қўшади.
Фарзандлар таълим-тарбияси, ёш авлодни баркамол инсонлар этиб камолга етказишга алоҳида эътибор қаратиш халқимизга хос эзгу фазилатлардан. Халқимизнинг устоз отангдек улуғ, деган пурҳикмат нақлида ҳам ўқитувчи ва мураббийларга бўлган самимий эҳтиром намоён. Устоз деганда, ҳар қайси инсон кўнглида чуқур ҳурмат – эҳтиром ва чексиз миннатдорлик туйғулари, шу билан бирга, ҳеч қандай бойлик билан ўлчаб ва адо қилиб бўлмайдиган қарздорлик хисси пайдо бўлади. Устозларимиз ўгити, кексаларимиз панд-насиҳатларига амал қилиб борсак, асло кам бўлмаймиз. Бу билан устоз ва мураббийларимиз олдидаги илк бурчимизни адо этган бўламиз. Инсон, аввало, унга билим ва маърифат дунёси сари йўл очиб берган, унинг қалбига юксак инсоний фазилатлар ҳиссини сингдириш йўлида заҳмат чеккан устоз ва мураббийларига нисбатан кўнглида ҳамиша миннатдорлик туйғуси билан яшайди.
Устозлар жамиятга, шогирдлар ва ўқувчилар ҳаётига катта таъсир кўрсатади. Улар, шунингдек, ота-она ҳаётида катта аҳамиятга эга, чунки ота-оналар ўз фарзандлари учун ўқитувчилардан кўп нарсани кутишади.
Яхши устозни топиш қийин эмас, лекин қайерга қараш кераклигини билиш зарур. Яхши ўқитувчилар таълим бериш учун олдиндан яхши тайёргарлик кўришган бўлади. Максимал маҳсулдорликни таъминлаш учун улар ҳар куни ўз ҳаракат режасини тайёрлайдилар. Ўқитувчилар ҳамма нарсадан, хусусан, улар ихтисослашган фанлардан жуда кўп билимга эга. Яхши ўқитувчи ўз билимини доимий равишда кенгайтириб боради ва ўз ўқувчиларига яхши, замон талабига мос таълим беришда давом этади.
Худди шундай, яхши ўқитувчи ҳар қандай қийинчиликда бизга ёрдам берадиган дўстга ўхшайди. Яхши ўқитувчи ўзига хос ва умумий бўлмаган индивидуал ўқув жараёнини яратади. Бу ўрганувшиларни мавзуни яхшироқ ўрганишга ундайди. Бошқача қилиб айтганда, яхши ўқитувчи ўз ўқувчиларининг самарали ўқишини ва яхши баҳо олишини таъминлайди.
Энг муҳими, яхши ўқитувчи – бу нафақат илмий кўрсаткичларимизга, балки умумий ривожланишимизга эътибор қаратадиган киши. Шундагина ўқувчи ҳақиқатдан ҳам ўсиши мумкин. Шундай қилиб, яхши ўқитувчилар ўз ўқувчиларининг муаммоларини тушунишади ва уларни тўғри ҳал қилишга ҳаракат қилишади.
Ўсиб улғая бошлаганимизда, ота-онамиз ва ўқитувчиларимиз ҳаётимизга биринчи бўлиб таъсир қиладилар. Дарҳақиқат, ёшлигида ўқувчилар ўз ўқитувчиларига тўлиқ ишонадилар ва улар ота-оналарига қараганда ўқитувчиларини кўпроқ тинглайдилар. Бу ўқитувчининг аҳамияти ва таъсирини кўрсатади.
Бироқ улғайиб олийгоҳларга кирганимизда, ўқитувчилар дўстларимиздек бўлишади. Баъзи устозлар ҳатто талабалардан ўрнак ҳам оладилар. Устозлар бизни ҳаётда ажойиб ишларга илҳомлантиради. Биз ўқитувчилардан фидойи бўлишни ўрганамиз. Ўқитувчилар баъзан ўзлари ҳам билмаган ҳолда ўқувчига жуда муҳим сабоқларни беришади.
Устозларимиз биз учун фақатгина таълим берувчи шахсгина эмас. Масалан ўқувчи мактабда жароҳатланса, айнан ўқитувчи уни биринчи ёрдам учун касалхонага олиб боради. Бундай ҳолатлар устозларимизнинг бизга қанчалик меҳрибон ва гамхўр эканликларини кўрсатиб беради.
Бошқача қилиб айтганда, устоз фақат ўқитувчи вазифасини бажармайди. Зарур бўлганда улар турли ролларга мослашади. Биз хафа бўлганимизда улар дўст бўлишади, биз ёрдамга муҳтож бўлганимизда ота-онамиз каби ғамхўрлик қилишади. Шундай қилиб, устозлар ҳақида гап кетганда уларнинг тарбияанувчилар ҳаётига қандай таъсир қилишини ва уни қандай инсон бўлиб шаклланишидаги ролини чексиз таърифлаш мумкинлигига амин бўламиз.
Имом Термизий халқаро илмий тадқиқот маркази илмий ходими:
Абдувахидов Абдуллазиз Абдусаттор ўғли
